پروستات غده ایست در مردان که در جلو مثانه و کف لگن قرارگرفته است و مجرای ادراری از میان عبور کرده است و وظیفه آن ترشح موادی جهت تسهیل خروج اسپرم و تغذیه اسپرم میباشد. وزن تقریبی آن در فرد بالغ حدود 20 گرم میباشد.با افزایش سن این غده به تدریج بزرگ میشود و باعث افزایش فشار بر روی مجرای ادراری میشود و در نتیجه باعث اشکال در ادرار کردن فرد میشود و اگر سلولهای پروستات خوش خیم باشد به آن بزرگی خوش خیم پروستات(BPH) گفته میشود.
میزان شیوع این بیماری در مردان با افزایش سن افزایش میابد بصورتیکه فقط 8% مردان زیر 40 سال علایم بزرگی پروستات را دارند اما در مردان بالای 80 سال این عدد 90% میباشد.
علایم بزرگی خوش خیم پروستات
- تکرر ادرار در روز
- احساس اضطرار موقع ادرار
- تکرر ادرار شبانه:این افراد معمولا پس از خواب در شب تا صبح چندین مرتبه جهت ادرار کردن بیدار میشوند
- دوشاخه یا چندشاخه ادرار
- قطع و وصل شدن ادرار
- عدم تخلیه کامل ادرار
- زور زدن موقع ادرار کردن
- احتباس ادرار
عوارض بزرگی خوش خیم پروستات
این مشکل در صورت عدم درمان میتواند باعث ایجاد سنگ مثانه.عفونت های ادراری و بیضه و در بعضی اوقات نارسایی کلیه شود.
تشخیص بزرگی خوش خیم پروستات
این بیماری همیشه بر اساس علایم بیمار و معاینه فیزیکی(معاینه پروستات از طریق مقعد DRE) تشخیص داده میشود اما معمولا یکسری اقدامات دیگر برای تعیین نوع عمل در صورت لزوم و رد کردن سایر بیماریها انجام میگیرد که شامل موارد زیر میباشد:
- چک کردن PSA خون: جهت رد کردن سرطان پروستات چون سرطان پروستات نیز میتواند این علایم را ایجاد کند
- چک کردن کراتینین خون: در صورت بالا بودن آن و عدم وجود بیماری زمینه ای نشاندهنده این است که این بیماری کلیه فرد را تحت تاثیر قرار داده است و نیاز به درمان فوری دارد
- انجام آزمایش ادرار: جهت بررسی عفونت ادراری زیرا در صورت وجود عفونت بهتر است عمل جراحی تا برطرف شدن عفونت به تعویق بیفتد
- سونوگرافی کلیه و پروستات: جهت بررسی دقیق سایز پروستات و بررسی باقیمانده ادرار و وجود یا عدم وجود سنگ مثانه
درمان بزرگی خوش خیم پروستات
هدف درمان این بیماری بهبود و یا تخیف علایم بیمار و همچنین جلوگیری از ایجاد عوارض میباشد.روشهای درمانی بسته به سایز پروستات و بیماری های زمینه ای بیمار و همچنین ترجیح بیمار دارد.
- درمان دارویی: داروهای مختلفی برای درمان پروستات معرفی شده است ازجمله الفا بلاکرها مانند پرازوسین و ترازوسین که بدلیل عوارض زیاد دیگر مورد استفاده قرارنمیگیرند در حال حاضر داروهای جدیدی از این دسته معرفی شده اند به نام تامسولوسین که با برندهای مختلف در بازار دارویی ایران وجود دارد و تاثیر بهتری با عوارض کمتری روی بهبود علایم بیمار دارد.یک نکته قابل ذکر است که این داروها تاثیری روی اندازه پروستات ندارند و فقط با شل کردن گردن مثانه باعث بهبود علایم میشوند.
فقط یک دسته دارویی دارد که باعث کاهش سایز پروستات و بهبود علایم میشود که مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز برای مثال فیناستراید و دوتاستراید میباشند اما یک عرضه مهم دارند که برای فرد تا زمان مصرف دارو ناتوانی جنسی ایجاد میکند اما با قطع دارو معمولا قوای جنسی فرد برمیگردد.
- درمان جراحی:زمانی کاربرد دارد که فرد به درمانهای دارویی پاسخ نداده باشد یا اینکه عوارض پروستات روی بدن فرد ایجاد شده باشد برای مثال باعث نارسایی کلیه و افزایش کراتینین بیمار شده باشد و یا فرد سنگ مثانه داشته باشد.
جراحی از طریق مجرا(TURP):در این روش بدون برش پوست و از طریق مجرا اقدام به تخریب و یا تراشیدن پروستات با استفاده از لیزر و یا کوتر(جریان برق) میشود.این روش میزان خونریزی و درد کمتری دارد و مدت زمان بستری در بیمارستان نیز کمتر است اما معمولا پس از چندین سال مجددا پروستات بزرگ شده و علایم فرد برمیگردد.این روش در پروستات های کوچک(<60گرم) و بیمارانی که رضایت به عمل جراحی باز ندارند انجام میشود
جراحی باز پروستات: در این روش با یک برش 10-5 سانتی متری روی شکم تمام پروستات خارج شده و امکان رشد مجدد پروستات وعود علایم بسیار کم میباشد اما خونریزی و درد و مدت زمان بستری در بیمارستان بیشتر میباشد.این روش در پروستات های بزرگتر از 60 گرم بهتر است انجام شود.
عوارض درمان
یکسری عوارض بسیار نادر برای جراحی پروستات وجود دارد ازجمله بی اختیاری ادرار و تنگی مجرا اما برخلاف باور عمومی باعث ناتوانی جنسی بیمار نمیشود.